Cofnodi Byd Natur
Cofnodi Byd Natur
Mae cofnodi’r anifeiliaid, y planhigion, a’r cynefinoedd yr ydych yn eu gweld yn eich gardd neu pan fyddwch ar grwydr yn ffordd ardderchog o helpu i warchod byd natur wrth roi hwb i’ch iechyd a’ch llesiant chithau ar yr un pryd.
Pam cofnodi'r pethau rydych yn eu gweld ym myd natur?
Er mwyn gwarchod rhywogaethau planhigion ac anifeiliaid sydd mewn trafferth, mae angen i gadwraethwyr wybod beth sy'n bresennol, ymhle, faint o bob rhywogaeth sydd yno, pryd maent yno, ac a yw hyn wedi newid o flwyddyn i flwyddyn. Gall gwybodaeth o'r fath helpu i greu darlun o ba rywogaethau sy'n ffynnu a pha rai sy'n dioddef, ac o dan ba amgylchiadau. Gall cadwraethwyr wedyn benderfynu ar sail y patrymau sy'n dod i'r amlwg beth sy'n mynd o'i le mewn ardal a sut i helpu rhywogaethau i adfer.
Mae cofnodi byd natur hefyd o fudd i'r bobl sy'n cymryd rhan gan y gall adnabod rhywogaeth ysgogi'r meddwl; gall awyr iach a chwilio am rywogaethau wella iechyd corfforol; a gall cymryd rhan mewn arolygon mewn grŵp helpu i ffurfio perthynas ag eraill a mynd i'r afael ag arwahanrwydd cymdeithasol. Yn ogystal, wrth gymryd rhan mewn arolygon, byddwch yn rhan o hen draddodiad o astudio a chofnodi byd natur ym Mhrydain sy'n dyddio'n ôl i'r ddeunawfed ganrif.
Mae'r wybodaeth mewn cofnod yn amrywio gan ddibynnu ar ba fath o arolwg yr ydych yn ei gynnal. Yn gyffredinol, cofnodir y rhywogaeth a welwyd gan berson, ymhle, a pha bryd. Mae rhai arolygon yn gofyn i chi chwilio am rywogaethau penodol, tra efallai y bydd eraill yn gofyn i chi fynd i leoliadau penodol. Bydd rhai mudiadau'n gofyn am wybodaeth ysgrifenedig tra bydd eraill yn gofyn am luniau. Un peth i fod yn wyliadwrus ohono yw osgoi rhannu lleoliad rhywogaethau sensitif neu safleoedd magu. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn cyhoeddi rhestr o nodweddion sensitif ac arweiniad ar sut y dylid delio gyda'r cofnodion hyn.
Sut i gymryd rhan?
Mae yna lawer o fudiadau sy'n casglu cofnodion ac yn cynnal arolygon sy'n recriwtio gwirfoddolwyr neu'n gofyn am gymorth achlysurol. Mae yna ambell i beth i'w ystyried cyn dechrau arni, megis faint o amser yr hoffech ei dreulio'n cofnodi ac a hoffech gofnodi pob math o fywyd gwyllt ynteu canolbwyntio ar grŵp penodol. Mae rhai arolygon ar gael drwy gydol y flwyddyn tra gall eraill fod yn ystod tymhorau neu fisoedd penodol pan fo rhywogaethau'n fwyaf gweithgar. Er enghraifft, cynhelir arolygon o'r wennol ddu tua diwedd y gwanwyn / yn yr haf pan fyddant yn mudo i Brydain tra'r amser gorau i astudio madarch yw diwedd yr haf / yn yr hydref. Mewn rhai arolygon, efallai y bydd angen i chi fynd allan gydag arbenigwr hyfforddedig, yn enwedig ar gyfer rhywogaethau gwarchodedig, tra gellir dod o hyd i rywogaethau eraill heb orfod paratoi ymlaen llaw yn eich gardd neu'ch parc lleol. Mae'n werth ystyried a fyddai'n well gennych fynd allan gyda grŵp ynteu gwneud arolwg ar eich pen eich hun gan y gall hyn effeithio ar ba ymgyrchoedd y cymerwch ran ynddynt.
Y dyddiau hyn mae modd cyflwyno'r rhan fwyaf o gofnodion drwy wefan neu ap symudol, ond mae rhai mudiadau'n dal i dderbyn cofnodion a ysgrifennwyd â llaw. Mae llawer o grwpiau hefyd ar y cyfryngau cymdeithasol felly os ydych yn ansicr beth rydych wedi'i gofnodi gallwch ofyn i gofnodwyr eraill; mae'r grwpiau hyn yn amrywio o ddechreuwyr i arbenigwyr felly efallai yr hoffech chwilio o gwmpas am dipyn i ddod o hyd i un sy'n addas i'ch lefel o wybodaeth (mae rhai grwpiau'n defnyddio enwau gwyddonol rhywogaethau a all fod braidd yn ddryslyd os ydych yn newydd i gofnodi). Gallwch fod yn sicr serch hynny fod yna sawl ffordd o fynd ati i gofnodi, ni waeth faint o amser, diddordeb neu wybodaeth sydd gennych.
Os hoffech ddechrau arolygu bywyd gwyllt, planhigion, a chynefinoedd cymerwch olwg ar yr ymgyrchoedd a'r mudiadau a nodir yn yr adnodd hwn.
Gallech ddechrau drwy ganolbwyntio ar fathau o blanhigion neu anifeiliaid yr ydych yn arbennig o hoff ohonynt neu ar yr adeg o'r flwyddyn pan ydych yn fwyaf tebygol o fod ag amser i chwilio am fywyd gwyllt a'i gofnodi. Ceir hefyd apiau symudol ac adnoddau y gallwch eu lawrlwytho i'ch helpu i adnabod a chofnodi rhywogaethau yn haws nag erioed o'r blaen.
Am fwy o weithgareddau natur, edrychwch ar ein 'Buddsoddi ym Myd Natur - Adnoddau'.
gwefan gan WiSS