Natur yn Gwynedd

Mae gan Gwynedd gyfoeth o fywyd gwyllt ac amrywiaeth o gynefinoedd. Mae arfordir hyfryd Pen Llŷn yn nodweddiadol, gyda'i chlogwyni meddal a'i draethau tywodlyd, ei lonydd cul a chloddiau unigryw. Mewn cyferbyniad llwyr, ceir ucheldiroedd gwyntog sy'n arwain yn ddramatig i lawr i ddyffrynnoedd gwyrdd a choetiroedd hynafol darniog. Mae ein bywyd morol yn amrywiaeth gyfoethog o anifeiliaid, gan gynnwys cwrelau meddal, anemonïau môr, pysgod, octopws a chrancod sy'n poblogi'r riffiau a gwely'r môr o amgylch ein harfordir. Mae stribed arfordirol Gwynedd a chwareli llechi segur yn darparu cynefinoedd ar gyfer y fran goesgoch, y fran brinnaf sy’n maguym Mhrydain. Mae Pen Llŷn, lle credir bod niferoedd y mincod yn gymharol isel o hyd, hefyd yn ardal bwysig i'r llygoden ddŵr. Mae gan Wynedd naw rhywogaeth o ystlum hefyd, gan gynnwys yr ystlum pedol lleiaf prin, sydd wedi diflannu o'r rhan fwyaf o'i diriogaethyng ngogledd Prydain.

Morgi gan Alison Palmer Hargrave

Beth yw’r Partneriaeth?

Mae Partneriaeth Natur Leol Gwynedd yn fenter newydd a ddechreuodd ym mis Ionawr 2020 i helpu i atal colled bioamrywiaeth. Mae wedi’i adeiladu ar sylfeini Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth Lleol blaenorol Gwynedd (Natur Gwynedd). Dyma ymateb Gwynedd i Gynllun Gweithredu Adfer Natur Llywodraeth Cymru. Mae'r bartneriaeth yn cynnwys unigolion, busnesau, cyrff anllywodraethol, cynghorau / grwpiau cymunedol, recordwyr bywyd gwyllt a sefydliadau cyhoeddus.

Mae aelodau cyfredol yn cynnwys

Cofnod (Canolfan gofnodion amgylcheddol lleol)

Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gogledd Cymru

Groundwork Gogledd Cymru

PNL Parc Cenedlaethol Eryri

Ymgynghoriaeth Gwynedd

Cyfeillion Borth y Gest

Cyfeillion Penygroes

Undeb Ffermwyr Cymru

Partneriaeth Dyffryn Gwyrdd

Partneriaeth Ogwen

Rotari Rhyngwladol

Buglife

Y Dref Werdd

Cadwraeth Glöynnod Byw

Bwyd Bendigedig Porthmadog / Porthmadog Bwytadwy Rhyfeddol

Cadw Cymru ’Daclus

Plantlife Cymru

Ffermydd Cymdeithasol a gerddi

Coed Cadw

CADW

Llais y Goedwig

Cardigan Bay by Gareth Jenkins

Ein nodau

Cynllun Gweithredu Adfer Natur Gwynedd (CGAN)
Mae CGAN Gwynedd yn cael ei ddatblygu a bydd yn cael ei gyhoeddi yn 2023. Ei brif amcan yw cryfhau'r cysylltiadau rhwng cymunedau a natur, a chynyddu gwerth natur ar draws y Sir.

Byddwn yn gwneud hyn drwy:

  • godi ymwybyddiaeth o'r cynefinoedd a'r rhywogaethau pwysig, fydd cael eu rhestru yn CGAN Gwynedd
  • Datblygu a hwyluso prosiectau sy'n hyrwyddo a chryfhau cysylltiadau rhwng cymunedau ac ysgolion â natur.
  • Amddiffyn y cynefinoedd a'r rhywogaethau a restrir yn CGAN Gwynedd trwy fesurau ymarferol fel gwell arferion rheoli ac adfer.
  • Nodi a mynd i'r afael â phwysau allweddol sy'n effeithio ar rywogaethau a chynefinoedd, yn enwedig Newid Hinsawdd a newid defnydd tir.
  • Creu cysylltiadau cynefinoedd a chysylltedd i gynyddu gwytnwch rhywogaethau a chynefinoedd

Green Finch gan Elis Smits

Sut ydyn ni'n mynd i'w gyflawni

Byddwn yn anelu at gyflawni'r nodau hyn trwy gymryd rhan mewn prosiectau sydd eisoes yn bodoli, sy'n cysylltu cymunedau â natur a chodi ymwybyddiaeth trwy greu a chymryd rhan mewn digwyddiadau a gwneud cyflwyniadau mewn ysgolion. Yn ogystal, byddwn yn creu prosiectau sy'n canolbwyntio'n benodol ar wella gwerth bioamrywiaeth ar draws pob cynefin yng Ngwynedd. Trwy'r prosiectau hyn, bydd y bartneriaeth yn datblygu Cynllun Gweithredu Adfer Natur a fydd o fudd i gymunedau a natur. Yna bydd y blaenoriaethau a osodir yn y cynllun gweithredu adfer natur yn bwydo i wella lles cymunedau Gwynedd trwy fioamrywiaeth.

Uchafbwyntiau

Mae yna lawer o rhywogaethau a cynefinoedd sydd yn unigryw i’r ardal. Heini yw:

Fran Goesgoch
Ystlum pedol isel
Brith y Gors
Llygoden Dŵr
Cerddinen wen
Aderyn-drycin Manaw
Cen gwallt euraidd
Dyfrgi Ewropiaidd
Gwenyn saer maen

Prosiectau

Ymhlith y prosiectau cyfredol mae :

Creu dolydd
Creu pwll
Clirio rhywogaethau ymledol
Creu cynefinoedd ar gyfer ystlumod
Coridorau cynefinoedd
Ysgolion gwyrdd
Cynllun rheoli llifogydd Cwm Ogwen
Gweithredu ar gyfer gwenoliaid Caernarfon

Cyswllt allweddol

Hywyn Williams: cydlynydd y Bartneriaeth Natur Leol Pencadlys

Cyngor Gwynedd
Stryd y Castell
Caernarfon
LL551SE

Ffôn: 01286 679672
Ebost: HywynWilliams@gwynedd.llyw.cymru
Gwefan: gwynedd.llyw.cymru

Mae Gwynedd yn llawn cyfleoedd i helpu natur, a dyma'r amser perffaith i ddechrau! Man cychwyn da fyddai mynd i'r dudalen adnoddau “Gwneud Lle i Natur” - fe welwch awgrymiadau ar sut y gall unigolion, grwpiau a sefydliadau wneud lle i fyd natur a helpu i ddarparu cynefinoedd hanfodol i blanhigion ac anifeiliaid. Gallwch hefyd gysylltu â'n cydlynydd PNL i weld a allan nhw eich rhoi mewn cysylltiad ag unrhyw un o'r sefydliadau, grwpiau cymunedol neu grwpiau bywyd gwyllt yn eich ardal chi

Morfa Aber - Mae hwn wedi'i leoli ar draeth Abergwyngregyn. Gwarchodfa Natur Leol yw Morfa Aber, lle mae cuddfan adar gyhoeddus. Trwy eistedd ac ymlacio yn y guddfan adar hon, gallwch wylio wrth i heidiau gylfinir, chwiwell a hhwyaid eraill hedfan heibio. Os ydych chi'n lwcus, efallai y byddwch hefyd yn cael cipolwg ar las y dorlan neu ddyfrgi wrth iddynt fwydo yn y pyllau dŵr croyw.

Traeth lafan - Traeth rhwng Bangor a Llanfairfechan, mae'r warchodfa natur leol hon yn cynnwys cymysgedd o gynefinoedd traethlin. Yn ystod llanw isel, mae 2,500 hectar o dywod rhynglanwol a fflatiau llaid i'w gweld. Mae sawl dynodiad cadwraethol arno gan gynnwys Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig, Ardal Amddiffyn Arbennig, ac Ardal Cadwraeth Arbennig. Mae’n ardal bwysig ar gyfer nifer o rywogaethau, gan gynnwys y gwyach fawr copog, pioden y môr, hwyaid brongoch a llygaid aur.

Morfa Madryn - Yn Llanfairfechan, mae cymysgedd o gynefinoedd gwlyptir yn bennaf - coetir, porfa arfordirol, pyllau dŵr croyw a gwelyau cyrs. Ceir tair cuddfan lle gellir gwylio amrywiaeth eang o adar.

Y Foryd - Wedi'i leoli i'r De-orllewin o Gaernarfon ar hyd yr A487, mae'r Foryd yn fae rhynglanw rhannol gaeedig ar Gulfor Menai. Ar y trai, mae 250 hectar o gynefinoedd tywod a mwd yn dod i’r golwg, maent yn gynefinoedd bwydo pwysig i nifer o rywogaethau adar brodorol ac ymfudol, fel hwyaid yr eithin, rhydwyr, piod y môr, gylfinirod, gwylanod, cornchwiglod a heidiau mawr o hyd at 5,000 o chwiwell.

Lon Cob Bach - Saif yng nghanol tref hanesyddol Pwllheli. Ffurfiwyd tirwedd bresennol y warchodfa natur hon trwy ddraenio darnau mawr o dir o aber afon Rhyd-hir, pan adeiladwyd arglawdd Cob yn y 18fed ganrif. Ehangodd y dref i orchuddio'r rhan fwyaf o'r tir a adferwyd, gan adael porfa wlyb a chors heli i'r de o Lon Cob bach. I'r gogledd o'r ffordd, mae ardal o fwd a gwelyau cyrs a - cynefin pwysig i nifer o wahanol rywogaethau fel glas y dorlan a'r dyfrgi.

Pen Y Banc - Ym Morth y gest- Creigiau arfordirol, cildraethau tywodlyd diarffordd a choetir cymysg. Mae'n safle poblogaidd i deuluoedd yn yr haf. Mae nifer o adar i'w gweld yn yr aber - y gylfinir, y pibydd goecoch a'r gwyach gyddfddu yn y gaeaf, a gellir gweld heidiau mawr o fôr-wenoliaid pigddu yn yr haf. Yn yr hinsawdd fwyn, gellir gweld amrywiaeth o lystyfiant, yn amrywio o rywogaethau rhostir arfordirol fel eithin a grug, hyd at ddraenen ddu, afal surion, bedw a derw. Mae yna nifer o lwybrau trwy'r warchodfa, gan gynnwys llwybr yr arfordir. Gallwch gael mynediad i eglwys y pentref (SH 565 373) ychydig i'r de o'r maes parcio ger yr harbwr.

Parc y Borth - Ar ffordd i mewn i Borth y Gest, mae Parc Y Borth wedi'i leoli'n uchel ar ochr bryn uwchben y bae cysgodol ac mae'n cynnwys coetir derw a dolydd blodau gwyllt. Mae gan y parc rwydwaith helaeth o lwybrau coediog a fydd yn eich arwain at ben y bryn. Yma gallwch chi gael golygfeydd aberoedd Glaslyn a Dwyryd, a rownd i'r de i'r gorllewin heibio cestyll Harlech a Criccieth, ac i Benrhyn Llŷn. Ym mis Mai, efallai y cewch gipolwg ar y gwybedog brith sy'n nythu yma, neu glywed cnocio'r gnocell

Mae Gwynedd yn aelod gwerthfawr o Rwydwaith Partneriaeth Natur Lleol Cymru gyfan

Local Nature Partnerships CymruGwynedd

Rhywogaethau yng Nghymru

Amffibiaid ac Ymlusgiaid

Adar

Cennau

Cadwraeth Mamaliaid

Bryoffytau

Anifeiliaid di asgwrn cefn

Helpu Bywyd Gwyllt

Garddio bywyd gwyllt