Monitro
Cyflwyniad
Ers 1900, mae'r DU wedi colli 20 rhywogaeth o wenyn, ac mae 35 arall yn cael eu hystyried o dan fygythiad o ddiflannu. Adroddodd Buglife Cymru yn eu Hadroddiad o Wenyn dan Fygythiad , a gyhoeddwyd yn 2018, bod saith rhywogaeth o wenyn wedi'u colli o Gymru, fod pum rhywogaeth yn wynebu perygl o ddiflannu ac mae llawer o rywogaethau eraill wedi lleihau yn sylweddol. Mae glöynnod byw, pryfed hofran a llawer o rywogaethau o wyfynod hefyd yn prinhau ledled Cymru.
Gall monitro ein helpu i fesur newidiadau a rhoi mwy o hyder i ni o ran sefydlu tueddiadau ym mhoblogaethau pryfed peillio. Mae gwneud gwaith monitro parhaus ar bryfed peillio yn rhoi gwell dealltwriaeth i ni o'u statws, achosion unrhyw ddirywiad a lle mae ein gweithredoedd yn cael effaith.
Cynllun Monitro Pryfed Peillio'r DU
Nod PoMS yw cyfuno dadansoddiadau gwell o gofnodion hirdymor ag arolygon systematig newydd. Mae angen eich help arnynt i sefydlu sut mae poblogaethau pryfed peillio'n newid.
Ewch i'w tudalen we i gael gwybod sut i gynnal arolwg systematig syml o'r enw Flower-Insect Timed Count (cyfrif FIT).
Polli:Nation
Defnyddiwch ddeunyddiau adnodd Polli:Nation i helpu eich ysgol i gynnal arolwg Peidiwch ag anghofio uwchlwytho eich cofnodion ar wefan OPAL
Chwilio am wenyn unigol
Yn yr haf, cerwch i chwilio am gardwenynen y pannog (Anthidium manicatum). Mae llawer o hwyl i gael drwy ei gwylio yn patrolio tiriogaethau o gwmpas blodau ac yn hela pryfed eraill. Mae'n hawdd iawn dod o hyd iddi gan ei bod bob amser yn ymweld â blodyn yr ardd o'r enw clust yr oen. Nid yw'r rhywogaeth hon o wenyn wedi'i chofnodi'n iawn yng Nghymru, felly mae cyflwyno cofnodion yn cyfrannu at ein gwybodaeth wyddonol.
www.bwars.com/content/anthidium-manicatum-wool-carder-bee-survey
Yn yr hydref, cerwch i chwilio am gardwenynen yr eiddew (Colletes hederae). Mae'n hawdd iawn i'w hadnabod gan ei bod yn ymweld â'r eiddew blodeuol yn unig, pan nad oes gwenyn unigol eraill o gwmpas. Mae'n ddiddorol gan ei bod yn cytrefu’n araf yng Nghymru drwy Ddyffryn Hafren felly gellir monitro ei chynnydd ledled Cymru drwy edrych ar y map dosbarthu ar-lein ar safle BWARS. Eto, mae hyn yn cyfrannu at ein gwybodaeth wyddonol ar y wenynen.
Mae yna lawer o ddigwyddiadau eraill lle gallwch chi ymuno i helpu i gyfrif a chofnodi pryfaid peillio.
- Noson Gwyfynod Genedlaethol – dathliad blynyddol o
gofnodi gwyfynod drwy Brydain ac Iwerddon gan bawb, gyda'r nod o godi
ymwybyddiaeth o wyfynod ymhlith y cyhoedd yn gyffredinol.
- Y Cyfrifiad Gloÿnnod Byw – arolwg cenedlaethol sydd wedi'i anelu at ein helpu i asesu iechyd ein hamgylchedd. Fe'i lansiwyd yn 2010 ac mae’n gyflym wedi troi i fod yr arolwg mwyaf y byd o löynnod byw. Cymerodd dros 100,000 o bobl ran yn 2018, gan gynnal 97,133 o gyfrifiadau
- Friends of the Earth's Great British Bee Count – cyfrif cenedlaethol o'r amrywiaeth wych o wenyn gwyllt yn y DU
- Bee Saviour Behaviour ac Earlham Institute yn lansio ymgyrch gwyddoniaeth i ddinasyddion i gael gwell dealltwriaeth o sut y mae pobl yn defnyddio gwestai gwenyn
- Spot-a-Bee– Mapio’r ardd wenyn drefol
gwefan gan WiSS